prof. Jarosław Pinkas, Główny Inspektor Sanitarny
Pandemia SARS- CoV-2 zmusiła systemy ochrony zdrowia do wdrażania nowych rozwiązań, podejmowania działań w sytuacji ograniczonych zasobów i przewartościowania priorytetów. Już dziś musimy się zastanawiać, co dobrego z tej lekcji możemy wyciągnąć na przyszłość.
Jest jeszcze za wcześnie na formułowanie ostatecznych wniosków. Dziś obawiamy się kumulacji dwóch zagrożeń, czyli wirusa grypy i wirusa SARS- CoV-2, i wynikających z tego problemów natury diagnostycznej oraz dostępności pacjentów do opieki medycznej. Tak jak
infekcje wirusowe mogą zaostrzyć istniejące choroby, tak pandemia odkrywa i zaostrza niedomagania systemu ochrony zdrowia. Obecna sytuacja związana z pandemią SARS-CoV-2 powoduje podwyższenie poziomu czujności i dbałości o własne bezpieczeństwo. Jednak bardziej niż wirusa boimy się irracjonalnych zachowań ludzkich, które mogą doprowadzić do tragedii, gdy pacjentowi z racji podejrzenia o zakażenie SARS-CoV-2 nie zostanie udzielona właściwa pomoc medyczna. Nadużywanie terminu „pandemia” ten lęk potęguje, powoduje irracjonalne działania nie tylko wśród zwykłych obywateli, ale także wśród personelu medycznego. Polacy myją ręce, Polacy potrafią być odpowiedzialni. Dlatego zasługują także na to, żeby ten system, który się nimi zajmuje był bardziej sprawny i przyjazny. Być może pandemia to niepowtarzalna okazja do strukturalnych zmian, w których dobro pacjent stanie ponad partykularnymi interesami ?
Na dziś jednak istotne jest stworzenie szczepionki lub wynalezienie efektywnego leku. Z drugiej strony wiemy, że akurat szczepienia na grypę są niezwykle efektywne, a ten rok jest szczególny i powinniśmy się zaszczepić - dla siebie i dla innych. W pierwszej kolejności powinien się zaszczepić personel ochrony zdrowia. Szeroko rozumiane autorytety
w dziedzinie medycyny winny tłumaczyć ogółowi społeczeństwa, dlaczego jest to w tym
roku szczególnie ważne. Słowa klucze, to: dystans społeczny, dbałość o higienę i zachowywanie procedur.
Wybiegając w przyszłość chcę powiedzieć kilka słów o jednym elemencie tego
bezpieczeństwa, często niedocenianym, a który w moim przekonaniu winien stać się filarem
Bezpiecznego Szpitala Przyszłości. Strukturą organizacyjną sprawującą nadzór nad
występowaniem zakażeń w szpitalu jest zespół ds. kontroli zakażeń szpitalnych, w którym
wiodącą rolę pełni pielęgniarka epidemiologiczna. Pielęgniarka epidemiologiczna musi nie
tylko posiadać szeroki zakres wiedzy teoretycznej, ale również potrafić korzystać
z informacji, które dostarczają poszczególne komórki szpitala tj. Sterylizacja, Blok
Operacyjny, Apteka Szpitalna, Laboratorium. Musi posiadać również umiejętność współpracy
w szeroko pojętym zespole interdyscyplinarnym. Wyciąganie wniosków na podstawie
przekazywanych informacji pozwala na szybką identyfikację problemu oraz podjęcie
odpowiednich działań. Takie postępowanie umożliwia również obiektywną ocenę i daje
możliwość stworzenia procedur wczesnego zapobiegania zakażeniom, zarówno u pacjentów
jak i personelu. Mając pełną wiedzę na temat bieżącej sytuacji epidemiologicznej może
natychmiast zalecić izolację pacjentów lub zidentyfikować ognisko epidemiczne. Mając
wiedzę na temat stanu pacjenta, jako profesjonalny konsultant, potrafi doradzić jakie badania
mikrobiologiczne warto wykonać, aby zidentyfikować źródło infekcji u chorego, zaś
współpracując w zespole z epidemiologiem szpitalnym, poprosić o skorygowanie terapii.
Pielęgniarka epidemiologiczna współpracuje z właściwą stacją sanitarno - epidemiologiczną
przekazując informacji na temat sytuacji epidemicznych, uczestniczy również w kontrolach
sanitarnych przeprowadzanych na terenie szpitala. Pielęgniarka epidemiologiczna
współpracuje także z jednostkami organizacyjnymi działającymi na rzecz ograniczania
szerzenia się zakażeń szpitalnych na terenie kraju.
Skuteczny nadzór epidemiologiczny nad występowaniem zakażeń szpitalnych jest niezwykle
ważnym, chociaż wciąż jeszcze nie przez wszystkich pracowników docenianym elementem,
mającym wpływ na obniżenie ryzyka powikłań infekcyjnych.
W szczególności należy zaznaczyć, iż zadania podejmowane przez pielęgniarkę
epidemiologiczną mają bardzo szeroki zakres, zaś warunkiem powodzenia jej pracy jest dobra współpraca z personelem, który rozumie wagę podejmowanych przez nią działań oraz
świadomie z nią współpracuje.
Tylko taka współpraca może przynieść wymierne efekty nie tylko dla zespołu kontroli zakażeń, kierownika podmiotu leczniczego zobowiązanego do podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń, ale przede wszystkim dla pacjentów, dla których szpital musi być miejscem bezpiecznym.